工商银行聊城分行顺利结束经常项目外汇业务检查

Гамма-нур (γ-нур ё γ-квант), гамма-афканишот, партави гоммо — афканишоти электромагнитии к?то?мав? (λ < 10-8 см).
Дар ми?ёси мав??ои электромагнит? гамма-нур?о бо нур?ои рентгении баландбасомад ?ам?авор буда, со?а (диапазон)-и басомад?ои зиёдтарро иш?ол мекунанд. Аз ин р?, гамма-нур?о хосияти дуализми ?мав??-корпускуляр?? доранд, яъне, дар баъзе маврид?о чун мав? (мас., ?одиса?ои интерференсия, дисперсия, ?утбнокшав?), дар маврид?ои дигар (фотоэффект, эффекти Комптон) чун сели зарра?о — γ-квант ё фотон?ои энергияашон hν (h — собитаи Планк ва ν — басомади лаппиши электромагнит?) зо?ир мегарданд.
Гамма-нур?ое, ки ко?иши ?аста?ои радиоактивиро ?амро?? мекунанд, дар нати?аи аз ?олати ангехта ба яке аз ?олат?ои ангехтаи поён? ё ба ?олати асос? гузаштани ?аста?о пайдо мешаванд (ин гуна гузариш?оро гузариш?ои тобишзо ё радиатсион? ва γ-квант?ои афкандашударо гамма-нур?ои тобишзо? ё радиатсион? меноманд). Энергияи γ-квант hν дар ин маврид ба фар?и энергияи ?олат?ои аввалин (Еангехта) ва пасин (Еасос?) баробар мешавад: hν = Еангехта — Еасос?. Тайфи γ-афканишоти ?аста хатт? (бафосила ё дискрет?) буда, дар ?удуд?ои аз 10 кэВ то 5 МэВ (10-8 > λ > 10-11) см т?л мекашад. Аз ?аста хори? шудани γ-квант ра?ами тартиб? (ё бар?аи ?аста) ва адади массавии ?астаро та?йир намеди?ад, вале дар дигар намуд?ои ко?иши радиоактив?, баръакс, он?о та?йир меёбанд (нигар Алфа-ко?иш ва Бета-ко?иш).
Гамма-нур?ои баландэнергия ?ангоми ко?иши баъзе зарра?о, мас., ко?иши πо-мизони ором (~ 70 МэВ) ба ву?уд меоранд. Дар раванди ма?вшавии (анни?илятсия)-и электрону позитрон 2 γ-кванти энергияи ?ар кадомаш 0,511 МэВ ?осил мешавад. Гамма-нур?ои энергияашон фав?улбаландро суръатфизо?ои зарра?ои бар?анок ?осил мекунанд. ?ангоми аз модда гузаштани зарра?ои бошитоб, он?о нур меафкананд, ки дар мавриди манф? будани шитоб нур?ои боздошт? ва дар мавриди мусбат будани он нур?ои синхротрон? номида мешаванд. Дар суръатфизо?о гамма-нур?ои боздоштии энергияашон то да??о ГэВ ?осил мешаванд. Тайфи ин гуна нур?о бефосила буда, аз сифр то энергияи ибтидоии зарраи боздоштшаванда т?л мекашад. Эффекти баръакси Комптон низ манбаи гамма-нур?ои баландэнергия шуда метавонад. Агар Г. дар электрони релятив? пареш х?рад, энергия (ва импулс)-и он аз ?исоби энергия (ва импулс)-и электрон меафзояд, яъне, дарозии мав?и кванти парешх?рда, к?то?тар мешавад. Ин ?одиса дар шароити замин? тавассути барх?рди электрон?ои баландэнергияи дар суръатфизо шитобёфта бо дастаи фотон?ои интенсивияташон баланди р?шноии лазер? ба амал меоянд. Электрон энергияашро ба фотони р?шно? меди?ад ва он ба Г. табдил меёбад. Бо ин ро? дар амалия фотон?ои ало?идаи р?шноиро ба гамма-нури баландэнергия табдил додан мумкин аст. Ин усулро барои шар?и механизми афканиши нур?ои рентгении кай?он?, пайдоиши ташкила?ои рентгении афканишоти фотонии галактик?, табдили мав??ои плазмав? ба мав??ои электромагнитии баландбасомад истифода мебаранд.
Аз реаксия?ои сершумори навъ?ои (n, γ) ва (р, γ) реаксияи зерин мисоли манбаи гамма-нури энергияаш ~17 МэВ мебошад:
Q=17,25 МэВ
?обилияти нуфузи (тадохули) гамма-нур?о аз модда хеле бузург буда, ?ангоми аз модда гузаштан он?о энергияашонро, асосан, барои ?одиса?ои фотоэффект, Конптон-эффект ва тавлиди ?уфти электрон-позитрон сарф мекунанд.
Интенсивияти гамма-нур?о I0 ?ангоми аз дохили моддаи ?афсиаш х гузаштан аз р?йи ?онуни I0= I хехр (-μх) суст мешавад (μ ? зариби хаттии фур?бурд буда, бо см?1 ифода мешавад ва ба хосият?ои му?ит ва энергияи γ-квант?о вобаста аст). Дар баъзе маврид?о ба ?ойи μ бузургии μm = μ/p (μ ? зариби фур?бурди массав?, p ? зичии моддаи фур?баранда) истифода мешавад. Дар ин сурат х-ро бо г/см2 ифода мекунанд.
?онуни экспонентии фур?бурди гамма-нур?о тан?о ?ангоми борик будани дастаи нур?о и?ро мешавад, ки барои он раванди дилхо?, хо? парешх?р?, хо? фур?бар? гамма-нурро аз дастаи ибтидо? берун мекунад. Барои энергия?ои аз 10 МэВ зиёд раванди гузаштани гамма-нур?о аз модда мураккаб мегардад. Электрону позитрон?ои баландэнергия дар нати?аи боздошт ва ма?вшав? ба манбаи гамма-нур?о табдил меёбанд. Бо ин ро? дар модда ?атори пайи?амояндаи насли гамма-нур?о, электрону позитрон?о, яъне сели каскад? ташаккул ва инкишоф меёбад. ?обилияти селтавлидкунии Г. бо таносуби байни энергияи нур ва ба ном энергияи бу?рон? ЕБ, ки баъди он сел дар моддаи додашуда амалан ?атъ мегардад, муайян карда мешавад. ЕБ -и модда?ои сабук (мас., барои ?аво ЕБ = 50 МэВ) нисбат ба модда?ои вазнин (барои сурб ЕБ = 5 МэВ) зиёдтар аст.
Энергияи гамма-нур?оро бо ёрии тайфсан??ои навъ?ои гуногун: магнит?, синсилятсион?, нимно?ил?, кристалл-дифраксион? аз р?йи энергияи электрон?ои дуюмин муайян мекунанд.
Та??и?и тайфи гамма-нур?о барои муайян кардани энергияи ангезиши ?олат?ои ангехтаи ?аста?о истифода шуда, барои гирифтани маълумот оид ба сохтори ?аста имкон меди?ад, гамма-нур?о дар ом?зиши хосият?ои ?исм?ои сахт дар техника, мас., барои ошкор кардани ну?си модда?ои филизз?, дар кимиёи тобишзо? барои тезонидани раванд?ои кимиё? (мас., полимершав?), дар саноати х?роквор? барои тамйизи маводди х?рок? васеъ корбаст мегарданд. Ба ?айси манбаи гамма-нур?о изотоп?ои радиоактивии сунъ? ва таби? (236Ra, 60Co ва 137Cs) ва суръатфизо?ои электрон? истифода мешаванд.
Гамма-нурро физики фаронсав? Пол Виллард соли 1900 ?ангоми та???и?и афканишоти радий кашф кардааст.
Эзо?
[вироиш | вироиши манбаъ]Сарчашма
[вироиш | вироиши манбаъ]- Гамма-нур / Я. Ш. Самар?анд? // Вичлас — Г?янда. — Д. : СИЭМТ, 2015. — (Энсиклопедияи Миллии То?ик : [тахм. 25 ?.] / сарму?аррир Н. Амиршо?? ; 2011—2023, ?. 4). — ISBN 978-92025-08-06-4.